Hüseyin BAYSA

Kitap | 2020 | Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Sigara içmenin ve ticaretini yapmanın şer’î hükmü, tütü-nün müslüman toplumlarda yayıldığı XVI. yüzyıldan itibaren tartışılmaya başlanmıştır. Ömer Müftî Kilîsî de bir risâle ile bu tartışmaya dâhil olmuştur. Onun deruhte ettiği fetva işleri ile müftülük görevinin, kendisini sosyal bir sorun olan bu me-sele hakkında fıkhî telifte bulunmaya sevk ettiğini düşünmek mümkündür. Yine risâlesinde sigara içmenin ahlaki yönüne değinmiş olması, onun üstlendiği vazife gereğince toplumu yanlış davranışlardan uzak tutma sorumluluğu ile hareket et-tiğini akla getirmektedir. Kilîsî Risâletü’d-dühân adlı eserinde sigara içmenin ve onu ticari akde ko . . .nu etmenin haram olduğunu ileri sürmüş-tür. Kilîsî bu görüşü ortaya koyarken ve temellendirirken ilmî usûle uygun hareket etmiştir. Sigaranın sağlığa verdiği zarar, risâlede önemli bir argüman olarak sunulmuştur. Aynı şekilde sigara içmenin israf boyutu ve başkasına verdiği rahatsızlık, hükmün tesisinde önemli yan deliller olarak kullanılmıştır.Kilisli Ömer Müftî’nin sigaranın hükmüne dair savunduğu görüş, geçmişte olduğu gibi günümüzde de en çok tercih edi-len görüştür. Kilîsî’nin sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarının günümüzdeki kadar bilinemediği dönemde risâlesinde gün-deme getirdiği gerekçelendirmelerin, sosyal sorun olmaya devam eden sigara içme alışkanlığına karşı duyarlılığa vesile olması umulmaktadır Daha fazlası Daha az

Muharrem ŞAHİNER

Makale | 2014 | Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi4 ( 7 ) , pp.1 - 27

Zorunlu nedenselliği reddeden ve her defasında Tanrı'nın neden ile sonuç arasındaki bağı yarattığını ifade eden okazyonalizm görüşü Malebranche ve Gazalî'nin felsefelerinin bir parçasını oluşturmaktadır. Biz çalışmamızın birinci bölümünde Gazalî'nin Tehafüt el-Felasife kitabının on yedinci meselesinde ele aldığı nedensellik eleştirisini inceleyeceğiz. İkinci bölümde ise Malebranche'ın okazyonalizmini genel hatlarıyla ele alacağız. Son bölümde de aralarındaki benzerlik ve farklara temas ederek okazyonalizm açısından değerlendireceğiz. Gazalî, Aristo felsefesinin İslam düşüncesine aktarılması ile başlayan meşşai felsefenin savunduğu T . . .anrı'nın yaratmasında ve nedensellikte zorunluluk fikirlerini eleştirmiş ve aklen bu zorunluluğun gösterilemeyeceğini ifade etmiştir. Böylece Tanrı'nın yaratmasını zorunluluk kavramından arındırarak irade kavramıyla yorumlamıştır. Gazalî, meşşaî filozoflara yönelttiği eleştiriler ile felsefeye değil filozofların bazı görüşlerine karşı çıkmıştır. Tehafüt el-Felasife'de ele aldığı nedensellik eleştirisi ile de din ve felsefe arasında uzlaştırıcı bir tavır sergilemiştir. Malebranche ise Descartes'ın ruh ve beden ayrımından hareket ederek bu iki farklı tözün etkileşimini sorgulamıştır. Bu sorgulama onu, nedensel determinizmi inkar ederek Tanrı'nın her defasında nedenleri okazyon olarak kullanmak suretiyle sonuçları meydana getirdiği fikrine ulaştırmıştır. . Tanrı, değişmez okazyonel kanunları belirleyen ve sürekli yaratan iradedir. Biz bu çalışma ile Gazalî ve Malebranche'ın nedensellik eleştirilerini karşılaştırarak Gazalî'nin okazyonalist görüşlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamayı hedefliyoruz Daha fazlası Daha az